پایان نامه بررسی قاعده نفی سبیل در فقه و حقوق
چکیده
از جمله قواعد فقه ای که علما به آن عمل کرده اند قاعده نفی سبیل است و موارد فراوانی از ابواب فقهی اعم از عبادات و معاملات و احکام ، منطبق بر این قاعده است. بررسی قاعده نفی سبیل در فقه و حقوق
«نفی سبیل» از مهم‌ترین قواعد فقهی میباشد که در مورد عدم سلطه كافر بر مسلمان مي باشد بر اساس این قاعده ، خداوند متعال در عالم تشريع، تكوين و در مقام احتجاج، سبيلي عليه مؤمنين براي کفار قرار نداده است و این قاعده استقلال و عزت مومنین را ضمانت کرده است.
مستند قرآنی و اصلی ترین دلیل اثبات این قاعده کلام خداوند تعالی است که میفرمایند: «لن یجعل الله الکافرین علی المومنین سبیلا» و هرگز براى كافران راهى (براى تسلط) بر مؤمنان ننهاده است. این قاعده درکتب فقهی دیگر بصورت عربی توین شده است که در این تحقیق سعی بر ترجمه قاعده فوق بصورت فارسی میباشد.
نگارنده در مراحل بازخوانی و تحلیل قاعده مورد بررسی از کتاب «القواعد الفقهیه» نوشته سید حسن موسوی بجنوردی ، پنج سرفصل اصلی را قرار داده و به آن پرداخته است.
عنوان:
پایان نامه بررسی قاعده نفی سبیل در فقه و حقوق
فهرست مطالب
عنوان شماره صفحه
مقدمه………………………………………………………………………………………………………….. ۲
فصل اول: کلیات……………………………………………………………………………………………..۳
مبحث اول: بیان مساله……………………………………………………………………………………….۴
مبحث دوم: تاریخچه موضوع……………………………………………………………………………..۶
مبحث سوم: ضرورت ، اهداف و اهمیت موضوع…………………………………………………. ۷
مبحث چهارم:پرسشهای تحقیق…………………………………………………………………………..۸
مبحث پنجم:روش تحقیق…………………………………………………………………………………..۹
مبحث ششم: مروری بر تحقیقات گذشته……………………………………………………………۱۰
مبحث هفتم: تعریف اصطلاحات و بیان مفاهیم…………………………………………………..۱۱
فصل دوم: مستندات قاعده………………………………………………………………………….. ۱۹
مبحث اول: اصل استقلال مسلمین…………………………………………………………………..۲۰
مبحث دوم: قرآن……………………………………………………………………………………….. ۲۱
گفتار اول: (آیه نفی سبیل)……………………………………………………………………………۲۲
گفتار دوم: تفسیر قرآن…………………………………………………………………………………۲۴
گفتار سوم: اشکالات وارد شده در حجیت آیه شریفه……………………………………… ۳۱
مبحث دوم:روایات……………………………………………………………………………………..۳۵
گفتار اول: روایت اعتلاء……………………………………………………………………………..۳۵
گفتاردوم: اشکال بر استناد به روایت اعتلاء………………………………………………….. ۳۷
مبحث سوم :اجماع…………………………………………………………………………………..۴۱
گفتار اول: اجماع بر قاعده نفی سبیل……………………………………………………………..۴۱
گفتار دوم: رد اجماع…………………………………………………………………………………. ۴۲
مبحث چهارم: عقل…………………………………………………………………………………… ۴۴
مبحث پنجم: دلیل اعتبار یا تناسبت حکم و موضوع………………………………………….۴۵
مبحث ششم: تسالم اصحاب…………………………………………………………………………۴۹
مبحث هفتم :پرداخت جزیه………………………………………………………………………………..۵۱
گفتار اول: آیا کیفیت پرداخت جزیه دلیل تسلط مسلمانان است؟……………………………..۵۱
گفتار دوم: پاسخ به این استدلال…………………………………………………………………………۵۲
گفتار سوم: نتیجه مبحث……………………………………………………………………………………۵۳
فصل سوم: دبدگاه اصیل اسلام درباره عدم تسلط کافر بر مسلمانان………………………….۵۴
مبحث اول :دیدگاه اصیل اسلامی……………………………………………………………………….۵۵
گفتار اول: حاکمیت و سرپرستی در اسلام……………………………………………………………۵۶
- حاکمیت اسلامی………………………………………………………………………………………….۵۶
- ولایت بر کودک ، سفیه و مجنون مسلمانان…………………………………………………….. ۵۹
- ۳. تولید اوقاف مسلمانان………………………………………………………………………………….۶۰
گفتار دوم: اقتصاد در اس…………………………………………………………………………………۶۱
- همکاری مسلمانان با نامسلمانان در کارهای اقتصاد…………………………………. ۶۲
- وام گرفتن مسلمانان از نامسلمانان………………………………………………………… ۶۳
- حق شفعه………………………………………………………………………………………… ۶۴
- فروش اشیاء مقدس توسط مسلمانان به نامسلمانان…………………………………. ۶۶
- قرارداد مسلمانان با نا مسلمانان………………………………………………………….. ۶۸
مبحث دوم: قاعده نفی سبیل و اصل استقلال و حاکمیت دولت اسلامی………………. ۷۱
گفتار اول: استقلال مسلمانان بر کفار……………………………………………………………… ۷۱
آیات آمادگی مسلمانان………………………………………………………………………………… ۷۲
- آیات تولی و تبری……………………………………………………………………………..۷۳
- آیات جهاد……………………………………………………………………………………… ۷۷
تغییر قبله، استقلال مسلمانان در صدر اسلام…………………………………………………….. ۷۹
گفتار دوم: اصل عدم مداخله بیگانگان در امور مسلمین……………………………………… ۸۳
اصل عدم مداخله در اسلام:………………………………………………………………………….. ۸۴
فصل چهارم: کاربرد قاعده «نفی سبیل» در ابواب فقهی……………………………………… ۸۶
مبحث اول: تطبیق و اجرای قاعده…………………………………………………………………. ۸۷
گفتار اول: ولایت………………………………………………………………………………………….۸۸
گفتار دوم: بازگرداندن مجرمان مسلمان به کشورهای غیر اسلام……………………………..۹۳
گفتار سوم: استخدام مسلمان برای نامسلمان………………………………………………………. ۹۷
گفتار چهارم: ازدواج زن مسلمان با مرد ………………………………………………………… ۱۰۰
گفتار پنجم: حق قصاص برای نا مسلمان قاتل مسلمان……………………………………….۱۰۵
گفتار ششم: نابرابری دیه مسلمان با نا مسلمان………………………………………………….۱۱۰
گفتار هفتم: ارث بردن کافر از مسلمان……………………………………………………………۱۱۱
فصل پنجم: نتیجه گیری…………………………………………………………………………….. ۱۱۳
فهرست منابع و ماخذ………………………………………………………………………………… ۱۱۷