عنوان:

مقایسه کاربردی هبه طلب به مدیون با ابراء در فقه و حقوق ایران

پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق

فهرست مطالب

عنوان                                            صفحه

چکيده    1

مقدمه    2

1- بیان مسئله    4

2- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق    4

3 - پرسش يا پرسش‌هاي تحقيق    5

4-فرضيه‌هاي تحقيق    5

5-اهداف تحقيق    5

6-روش انجام تحقيق    5

فصل اول: کلیات    6

1-1- تميز عقود و ايقاعات    8

1-1-1-مفهوم عقد    8

1-1-1-1-تعريف لغوي و اصطلاحی عقد    9

1-1-2- مفهوم ایقاع    11

1-1-3- اختلاط عقد و ايقاع در يک عمل حقوقي    12

1-2-مفهوم دين    13

دین مال کلی است که به سببی از اسباب برای شخصی در ذمه ی دیگری ثابت است . سبب دین ممکن است قرض یا امر اختیاری دیگری باشد مانند اجرت در اجاره یا عوض در خلع قرار داده شود یا امری غیر اختیاری مانند ضمان یا نفقه زوجه دائم(موسوی خمینی،1390،647) .    13

1-2-1-دين به عنوان يک نوع مال    13

1-2-2-معنای لغوي واصطلاحی  دين    16

1-2-3-موضوع واوصاف واحکام دین    18

1-2-4- ارکان دين    19

1-2-5-مقايسه دين با مال کلی وعمل:    21

1-3-اسباب سقوط تعهدات    22

1-3-1 -ابراء    23

1-4-مفهوم و اوصاف وشرایط عقد هبه    24

1-4-1 –تعريف لغوی واصطلاحی عقد هبه    24

1-4-2- اقسام عقد هبه    26

1-4-3- اوصاف عقد هبه    26

1-4-4- شرايط صحت و تحقق عقد هبه    28

1-4- 4- 1–موضوع عقد هبه    33

1-5-مفهوم واوصاف و شرایط ابراء    35

1-5-1-تعريف لغوي واصطلاحی ابراء    35

1-5-2 -ارکان ابراء    36

1-5-3- انواع ابراء    37

1-5-4- اوصاف ابراء    38

1-5-5- شرايط وقوع ابراء    40

1-5-5-1 شرايط ابراء کننده    40

1-5-5-2 شرايط ابراء شونده (مديون)    42

1-5-5-3 شرايط موضوع ابراء    42

فصل دوم: مقايسه هبه طلب به مديون با ابراء از حيث ماهوي    44

2-1 ماهيت هبه و ابراء    45

2-1-1-عقددانستن هبه طلب    46

2-1-2-ايقاع دانستن ابراء    47

2-1-3-وجوه اشتراک هبه طلب به مدیون با ابراء    48

2-1-4 وجوه افتراق هبه طلب به مديون با ابراء    49

2-2 لزوم و جواز    51

2-2-1-لزوم وجواز هبه    52

2-2-2-لزوم وجواز ابراء    53

فصل سوم: مقايسه هبه طلب به مديون با ابراء در مصاديق ويژه (از حيث آثار)    55

3-1- آثار هبه طلب وابراء    56

3-1-1-وجوه افتراق واشتراک هبه طلب به مديون با ابراء از حيث آثار    57

3-2 مسئولان پرداخت دين    58

3-2-1 بررسي حقوقي هبه طلب و ابراء در ضمان    59

3-2-2 اثر هبه طلب و ابراء در تعاقب ايادي    61

3-2-3 اثر هبه طلب و ابراء در مسئولان متضامن    64

3-2-4 اثر هبه طلب و ابراءدر تعدد بدهکار    66

3-2-5 اثر هبه طلب و ابراء در تعدد چند ضامن    68

3-2-6 اثر هبه طلب و ابراء در تعدد طلبكار    69

3-3 - در روابط زوجین    69

3-3-1- ماهیت اجرت خانه داری زوجه    69

3-3-1-1 ماهیت نحله زوجه    71

3-3-2 هبه و ابراء مهريه    71

3-3-2-1 مهريه مطلقه غيرمدخوله    73

3-3-2-2 -ماهیت بذل مهریه در طلاق خلع    77

3-3-3 - اقتضای بذل مدت در نکاح منقطع    83

3-4 در عقود و ایقاعات مختلف    85

در اين بخش به بررسي آثار و احكام هبه طلب وابراءدرعقود وایقاعات مختلف خواهيم پرداخت.    85

3-4-1-اثر هبه طلب و ابراءدر تعهدات طبیعی    85

3-4-2-تعریف ومشخصات حواله    85

3-4-2-1-اثر هبه طلب وابراء در حواله    86

3-4-3-تعریف ومشخصات کفالت    87

3-4-3-1- اثر هبه طلب و ابراءدر کفالت    87

3-4-4- تعریف ومشخصات ودیعه    89

3-4-4-1 -اثر هبه طلب و ابراءدر ودیعه    89

3-4-5- تعریف ومشخصات دررهن    90

3-4-5-1 اثر هبه طلب و ابراء در رهن    90

3-4-6-تعریف ومشخصات بيع كالي به كالي    91

3-4-6-1 اثر هبه طلب وابراءدر بیع کالی به کالی    91

3-4-7-در مصادیق دیگر:ما در این مبحث به بررسی اثر هبه طلب و ابراءدر مصادیق مختلف می پردازیم.    92

3-4-7-1-بررسي وجه فقهي وحقوقی مسئولیت پزشکان    92

3-4-7-1-1-اثر هبه طلب وابراء در مسئولیت پزشکان    94

3-4-7-2-اثر هبه طلب و ابراءدر قتل خطايي، عمد و شبه عمد    95

3-4-7-3-هبه وابراء ذمه مربي    96

3-4-7-4 اثر هبه طلب وابراءدروصيت    96

3-4-7-5 شرط ذمه ثالث    97

نتيجه گيري مباحث    99

منابع و مآخذ    103

 

چکیده

ابراء (ماده 289 ق.م.) و بخشش دين (ماده 806 ق.م.) به عنوان دو جهت از جهات سقوط تعهدات شرايط و آثار خاص خود را دارند. شناخت ماهيت هر يک از اين جهات، تفاوت بين آن‌ها را آشکار مي‌سازد. ابراء به عنوان يک ايقاع وسيله مستقيم اسقاط حق است پس با ابراء، مالي براي مديون ايجاد نمي‌شود و مي‌توان از آن به عنوان تنها وسيله مستقيم سقوط تعهدات ياد کرد. از اين رو که با اعلام و انشاء اراده دائن دائر بر ابراء دين، بلافاصله حق و دين بدون پرداخت و ايفاء يا تبديل و انتقال ساقط مي‌شود. در حالي که رضايت مديون شرط نيست و اگر مديون صراحتاً مخالفت کند باز هم ابراء ايجاد مي‌شود اما در ديگر اسباب سقوط تعهدات اعم از وفاي به عهد، تبديل به تعهد، تهاتر، مالکيت مافي‌الذمه و بخشش طلب به مديون نوعي پرداخت و يا انتقال و جابجايي دين مشهود است. مهم‌ترين خصيصه‌اي که بخشش طلب به مدیون را از ابراء متمايز مي‌سازد، اولاً عقد است و نياز به توافق متهب  دارد. ثانياً باعث ايجاد حق براي مديون است ثالثاً وجه تمليکي بودن دين (طلب) در بخشش دين به مديون است. به عبارت ديگر همه مزبور مستلزم انتقال طلب دائن به حيطه مالکيت مديون است و اينگونه است که مديون مالک دين خويش يا طلب دائن مي‌شود و اين اتحاد ذمه، تعهد او را ساقط مي‌نمايد. اگرچه نتيجة ابراء و هبه فوق در مورد زوال و سقوط تعهد و دين، برائت ذمه مديون و عدم امکان رجوع به آن يکي است ولي احکام و آثار آن‌ها متفاوت مي‌باشد. آثار اين تفاوت محدود به جنبه نظري و علمي اين دو عمل حقوقي نيست بلکه نتايج عملي آن را مي‌توان در تعاملات حقوقي اشخاص به ويژه در رابطه مالي چند جانبه دائن ومديون و ضامنين يا رابطة مالي زوجين، (بذل مهريه) در عقد نکاح ملاحظه نمود. در اين تحقيق سعي شده است ضمن بررسي ماهيت ابراء و بخشش دين به مقايسه اين دو عمل حقوقي پرداخته شود.

کليد واژگان: ابراء- هبه طلب به مديون - اسقاط- تمليک - دین - عقد - ایقاع