بررسی تطبیقی نظام رسیدگی به تخلفات اداری کارکنان دولتی در نظام‌های حقوقی ایران و عراق

چکیده

یکی از مهمترین راهکاری که می توان برای جلوگیری از تخلف اداری اراﺋه داشت نظارت جدی با خرج هزینه و آگاهی و بیدار ساختن وجدان کلیه اشخاص از مفاهیم قرآنی و فراهم آوردن شرایط مالی و اجتماعی جهت اینکه کارمند شخصیت خود و مقام خود را در مقابل تخلف متزلزل ننماید.مهمترین و به نوعي اصلي ترين ركن رسیدگی به تخلفات اداري، آيين دادرسي آن است که باید رعایت حقوق کارمند را در رسیدگی عادلانه، حق دفاع و پژوهش خواهي و همچنین صدور احكام مجازات متناسب با تخلف را در برداشته باشد قانون حاکم بر رسیدگی به تخلفات ادراي و آیین نامه ي اجرايي آن و دستورالعمل رسيدگي، هیأتهای رسیدگی به تخلفات اداري را صالح به رسیدگی به تخلفات کارکنان دولت، دانسته است و همچنین برخي از مقامات نیز میتوانند بعضي از مجازات هايي را براي کارمندان اعمال نمایندتحقیق حاضر با هدف بررسی تطبیقی نظام رسیدگی به تخلفات اداری کارکنان دولتی در نظام های حقوقی ایرانی و عراق به روش توصیفی تحلیلی مورد بررسی  قرار گرفت  نتایج نشان می دهد  در عراق نیز در باب ششم قانون عقوبات عراق، مصوب 1969، با عنوان ((الجرائمالمخلةبواجباتالوظیفة )) ، از ماده 307 تا ماده 341 ، به جرایمی چون رشوه ، اختلاس، تصرف غیر قانونی در اموال دولتی و اضرار به اموال دولتی ، اختصاص دارد.  مطابق قوانین عراق  رییس بخش مورد نظر دولتی در عراق با کارمندان دولتی برخورد خواهد کرد اما در ایران مطابق قوانین کیفری برخورد خواهد شد و جرم محسوب می شود .از حیث تخلفات اداری ایران و عراق  باید چنین گفت که در هردو نظام حقوقی، به خوبی به اهمیت تخلفات اداری  پی برده شده.اما در مقام مقایسه، قانون گذار در ایران، با دقت و توصیفات بیشتری به جرم انگاری تخلفات اداری  پرداخته است همچنین در خصوص تعیین مجازات  در خصوص تخلفات اداری  نیز باید چنین گفت که در هر دو نظام حقوقی مجازات با توجه به میزان و ارزش در نظر گرفته شده است .اما در حقوق ایران مجازات جزای نقدی در نظر گرفته شده است که در قانون عقوبات عراق چنین مجازاتی به چشم نمی خورد. و رد مال و انفصال از خدمت نیز از دیگر نقاط اشتراک در نظام حقوقی ایران و عراق در خصوص مجازات جرم اختلاس است. در مجموع می توان چنین جمع بندی نمود که تخلفات ادرای در نظام حقوقی ایران و عراق شباهت زیادی به هم دارد اما در خصوص مجازات ها برای اختلاس و کلاهبرداری و رشوه تمایز بیشتری به چشم می خورد

کلید واژه ها: تخلفات اداری- کارکنان دولتی –نظام حقوقی ایران- نظام حقوقی عراق

فهرست مطالب

مقدمه ................................................................................................................................................................................15

بیان مساله........................................................................................................................................................................16

-اهمیت و ضرورت تحقيق ........................................................................................................................................17        

اهداف تحقیق.................................................................................................................................................................. 18

سوال های تحقیق......................................................................................................................................................... 18

فرضيه ها...........................................................................................................................................................................19

روش تحقيق....................................................................................................................................................................:19

روش گرداوري اطلاعات پژوهش.................................................................................................................................19

سابقه و پیشینه پژوهش................................................................................................................................................19

سازماندهي پژوهش.......................................................................................................................................................21

فصل اول- مفاهیم و كليات رسیدگی به تخلفات اداری

مبحث اول ماهيت حقوقي تخلف اداری و جرم........................................................................23

گفتار اول: تعريف تخلف اداری.............................................................................................................................. 23

گفتار دوم: مبانی تخلف اداری...............................................................................................................................23

بند اول: رابطه ی خطا با اداره................................................................................................................................ ..24

بند دوم: ماهیت خط.................................................................................................................................................. 24

بند سوم: تحقق خطا....................................................................................................................................................24

مبحث دوم: تعريف و مبانی جرم................................................................................................................... 25

گفتار اول: تعريف جرم........................................................................................................................................... 25

گفتار دوم: مبانی جرم............................................................................................................................................25

بند اول: رابطه ی جرم با اداره............................................................................................................................25

مبحث سوم: وجوه اشتراک و افتراق تخلف اداری و جرم.................................................................. 26

گفتار اول: وجوه مشترک تخلف اداری و جرم.................................................................................................26

گفتار دوم: وجوه افتراق تخلف اداری و جرم.................................................................................................26

مبحث چهارم : مفهوم دولت............................................................................................................................27

گفتار اول: در قانون استخدام کشوري...........................................................................................................28

گفتار دوم: در قانون مدیریت خدمات کشوری............................................................................................29

گفتار سوم: در قانون محاسبات عمومی کشور.............................................................................................30

مبحث پنجم  : تعريف مستخدم..............................................................................................................30

گفتار اول: مستخدمین رسمي (ثابت) ........................................................................................................31

گفتار دوم: مستخدمين غيررسمي...................................................................................................................32

بند اول: پیماني.................................................................................................................................................. 34

بند دوم: قراردادی............................................................................................................................................34

بند سوم: روزمزد.............................................................................................................................................35

گفتار سوم: سایر مستخدمين...................................................................................................................35

 بند اول: خرید خدمتی..............................................................................................................................35

بند دوم: حکمی..........................................................................................................................................36

مبحث ششم  : تكاليف و مسؤوليتهاي مستخدمين دولت.....................................................36

گفتار اول: تكاليف مستخدمين دولت....................................................................................................36

بند اول: اشتغال به صورت شخصي و مستمر....................................................................................... 36

بند سوم: اجرای قوانین و مقررات.........................................................................................................37

بند چهارم: رعایت سلسله مراتب اداري..............................................................................................38

بند پنجم: عدم سوء استفاده و سودجوئي از موقعیت شغلي..........................................................38

بند ششم: عدم افشای اطلاعات و اسناد اداري.................................................................................39

بند هفتم: تعهد و مسؤولیت پذيري اداري و اخلاقي.....................................................................................39

بند هشتم: رعایت اصل بي طرفي در انجام وظایف محوله.......................................................................... 40

بند نهم: رعایت اصل عدم جمع شاغل...............................................................................................................40

گفتار دوم: مسؤولیت های مستخدمين دولت.......................................................................................................40

مبحث ششم  : مسؤولیت اداري.......................................................................................................................41

بند اول : مسؤوليت مدني..........................................................................................................................................41

بند دوم : مسؤولیت کیفری................................................................................................................................43

فصل دوم-نظام حقوقي  رسیدگی به تخلفات اداری در ایران

مبحث اول: قبل از انقلاب...................................................................................................................................... 46

گفتار اول: در قانون اساسی......................................................................................................................................46

گفتار دوم: در قوانین عادی.................................................................................................................................... 46

بند اول: قانون وزارت عدلیه مصوب ۱۲۹4 ه. ش..................................................................................................46

بند دوم: قانون استخدام کشوری مصوب ۱۳۰۱ ه. ش..........................................................................................46

بند سوم: قانون شورای دولتی مصوب ۱۳۳۹ ه. ش..............................................................................................47

بند چهارم: قانون استخدام کشوری مصوب ۱۳۶۰ ه.ش........................................................................................47

مبحث دوم: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی................................................................................................................48

گفتار اول: در قانون اساسی.........................................................................................................................................48

گفتار دوم: در قوانین عادی..........................................................................................................................................49

بند اول: لایحهی قانونی مربوط به پاکسازی و ایجاد محیط مساعد برای رشد نهادهای انقلاب در وزارتخانه ها، دانشگاه ها، بانکها، مؤسسات و شرکت های دولتی مصوب ۱۳۰۸ / ۶ / ۷ ه.ش..........................................49

بند دوم: قانون بازسازی نیروی انسانی وزارتخانه ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت مصوب ۱۳6۰ / ۷ / ۰ ه.ش. ............................................................................................................................................................................49

بند سوم: قانون نهادهای رسیدگی به تخلفات اداری مصوب ۱۳6۲ / ۱۲ / ۱۹ هش. ............................... 50

بند چهارم: قانون اصلاح هیأتهای رسیدگی به تخلفات اداری مصوب ۱۳۶۵ / ۷ / ۲ ه.ش. ..................50

مبحث سوم: نحوه ي انتخاب، انتصاب و خروج اعضاي نهاد ها و گروه هاي تحقيق ...................................52

گفتار اول: اعضاي نهادها.........................................................................................................................................52

بند اول: تعداد اعضاء و مدت عضویت..................................................................................................................... 52

بند دوم: شرایط و نحوه ی انتصاب و خروج اعضاي نهادها...............................................................................52

بند سوم: چگونگي خروج اعضاء................................................................................................................................53

گفتار دوم: گروه هاي تحقيق بند اول: ...................................................................................................................54

بند دوم: وظایف و اختیارات گروه هاي تحقيق......................................................................................................55

مبحث چهارم : هماهنگي و نظارت............................................................................................................................56

گفتار اول: مسئوولیت هماهنگي نهادها ..................................................................................................................56

گفتار دوم: مسؤولیت نظارتی نهاد عالي نظارت......................................................................................................57

مبحث پنجم :اختیارات نظام  رسیدگی به تخلفات اداری......................................................................................58

گفتار اول :رسیدگی به تخلفات اداری –کیفری...................................................................................................... 58

بند اول: اختلاس.............................................................................................................................................................58

بند دوم : تصرف غیرقانونی در اموال دولتی...............................................................................................................59

بند سوم : تدلیس در معاملات دولتی.........................................................................................................................60

بند چهارم : تبانی در معاملات دولتی..... .......................................................................................................................60

بند پنجم : اخذ مال زاید بر میزان قانونی یا حکم صادره.. ..................................................................................61

بند ششم : تحصيل منفعت در معاملات دولتی............ .........................................................................................61

بند هفتم : استنکاف مأمور از پرداخت اجرت اجیر یا مباشر... ..........................................................................61

بند هشتم : جعل و استفاده از سند مجعول........... ............................................................................................. 61

بند نهم : اخفاء یا معدوم نمودن یا تسلیم اسناد به اشخاص فاقد صلاحیت...................................................62

بند  دهم: اظهار نظر یا اقدام مغرضانه و بر خلاف حق...........................................................................................62

بند یازدهم: عدم اعلام وقوع جرم................... .............................................................................................................62

بند دوازدهم: سوءاستفاده از مقام... .............................................................................................................................62

بند سیزدهم : سوءاستفاده از مقام در خرید با تسلط بر حق غير... ......................................................................63

بند چهاردهم : مداخله در معاملات و داوری های دولتی............... ......................................................................63

بند پا نزدهم: تخريب و اتلاف اموال و اسناد.......................... ................................................................................63

بند شانزدهم : اهمال در نگهداری از اسناد و مدارک دولتی.. ...........................................................................64

بند هفدهم: اقدام خلاف قانون اساسی بر حسب امضاء مجعول.......... .................................................................64

بند هجدهم: تأثير نفوذ اشخاص در تصمیمات اداری ..........................................................................................64

بند نوزدهم : مفتوح، توقیف یا معدوم کردن مراسلات اشخاص و استراق سمع..............................................64

بند بیستم : اخذ پورسانت در معاملات خارجی. .................................................................................................64

بند بیست یکم : انتشار و افشای اسناد محرمانه و سری دولتی. ........................................................................65

بند بیست و دوم: ممنوعیت تصدی بیش از یک شغل.........................................................................................66

بند بیست و سوم: استنکاف از اجرای دستور موقت و رأی صادره از دیوان عدالت اداری.............. ................ 66

گفتار دوم: تخلفات اداری – انضباطی...... .............................................................................................................67

بند اول: ایجاد نارضایتی در ارباب رجوع یا انجام ندادن یا تأخیر در انجام امورقانونی آنهابدون دليل............................... ... ............................................................................................................................................67

بند دوم: ترک خدمت در خلال ساعات اداری.................. ....................................................................................67

بند سوم: تکرار در تأخیر ورود به محل خدمت یا تکرار خروج از آن بدون کسب مجوز................................................................................. ................................................................................................67

بند چهارم: سرپیچی از اجرای دستورهای مقام های بالاتر در حدود وظایف اداری......................................68

بند پنجم: کم کاری یا سهل انگاری در انجام وظایف محوله ...........................................................................68

بند ششم: تعطيل خدمت در اوقات اداری....................... .....................................0..................................................68

بند هفتم: دادن نمره یا امتیاز بر خلاف ضوابط...........................................................................................................69

بند هشتم: غیبت غیرموجه به صورت متناوب یا متوالی ....................................................................................69

مبحث ششم : مجازات هاي اداري........ ........ ......................................................................................................70

گفتار اول: مجازات های اداری قطعی...................................................................................................................70

 بند اول: اخطار کتبي بدون درج در پرونده استخدامی کارمند.... ...................................................................70

بند دوم: توبيخ كتبي با درج در پرونده استخدامي......... .....................................................................................70

بند سوم: کسر حقوق و فوق العاده شغل یا عناوین مشابه، حداکثر تا يك سوم از يك ماه تا يكسال. .................................................................................. .....................................................................................................71

بند چهارم: تنزل مقام و یا محرومیت از انتصاب به پست های حساس و مديريتي در دستگاه هاي دولتي و دستگاه هاي مشمول قانون................................ ......................................................................................................71

بند پنجم: تنزل يك يا دو گروه و یا تعویق  در اعطاي يك يا دو گروه به مدت يك يا دوسال...........................................................................................................................................................................72

گفتار دوم: مجازات هاي اداري قابل تجدیدنظر. .................................................................................................72

بند اول: انفصال موقت از يك ماه تا يك سال......................... ..............................................................................72

بند دوم: تغییر محل جغرافيائي خدمت به مدت يك تا پنج سال.... ....................................................................73

بند سوم: بازخرید خدمت .............................................. ......................................................................................73.

بند چهارم: بازنشستگي با تقلیل گروه........... .............. .....................................................................................73